Mindfulness

Mindfulness verwijst naar een toestand waarbij men aandachtig aanwezig is bij wat er zich van moment tot moment voordoet. Er is een aanwezig zijn bij of contact met wat zich voordoet, zonder hierbij een scheiding of dualiteit aan te brengen. De traditionele beoefening van meditatie in het Boeddhisme leidt tot een toename in het vermogen om mindful aanwezig te zijn. Deze oefeningen zijn door Gautama Boeddha zo'n 2500 jaar geleden uiteengezet in o.a. de Anapanasati en Satipatthana soetras.

Bij de kalmerende oefeningen is de aandacht vaak gericht op één object. In de Anapanasati soetra is in de eerste oefeningen het ademhalen bijvoorbeeld het object van aandacht. Bij oefeningen die meer georienteerd zijn op het ontwikkelen van gewaarzijn en inzicht, is het gebied van aandacht groter.

Indien de aandacht afgeleid raakt van hoe het object van de mindfulness-oefening zich voordoet in het huidige moment, schrijven de oefeningen vaak voor dat de aandacht terug gaat naar dit object. Hierbij is het niet de bedoeling om hetgeen wat voor de afleiding zorgde (bijvoorbeeld een gedachte) te onderdrukken of als negatief te beoordelen of om jezelf te veroordelen voor het afgeleid zijn.
Omdat het idee is om steeds in het huidige moment te zijn, omvat deze oefening ook openheid en loslaten of laten gaan, wat in de praktijk inhoudt dat het aandacht-geven op een open en ontspannen manier gebeurt.
Het zich verliezen in gedachtenpatronen over het verleden of de toekomst is hierbij een afleiding, maar ook het vasthouden aan wat zich zojuist voordeed is een afleiding.
Het is niet de bedoeling om met de oefening een bepaald doel na te streven, om bijvoorbeeld van iets af te komen of om iets te creëeren en in die zin is er ook een aanvaarden van wat er is. Het enige doel van de oefening is de oefening zelf en in die zin is er ook overgave.

Mindfulness is niet een ik-gestuurd "doen" hoewel er wel iets wordt gedaan; het is meer een aandachtig zijn en laten gebeuren. Als er iets opkomt, dat fixerend is, kan vaak het in aandacht laten zijn, voldoende zijn om dat fixerende na enige tijd weer te laten oplossen. Jon Kabat-Zinn heeft het in relatie hiermee over "non-doing" en "doing that comes out of being, out of awareness".
De beoefening verandert doorgaans na verloop van tijd. Naarmate men meer oefent kan bijvoorbeeld de manier, waarop de aandacht (nadat deze afgeleid was) teruggebracht wordt naar het object van de oefening, veranderen. Ook kan de manier waarop men aanwezig is veranderen omdat het beoordelen of het vasthouden aan wat er is en was en/of het willen creëeren van een bepaald resultaat of het willen veranderen of controleren van de huidige situatie meer losgelaten kan worden. Vanwege de afname in fixaties vindt de beoefening vervolgens vanuit een meer open en natuurlijk gewaarzijn plaats.

Vanwege het niet-oordelende en niet-interpreterende karakter en het in aandacht laten zijn kan mindfulness een manier zijn om tot meditatief gewaarzijn te komen waarbij dualistische fixaties transparanter of zelfs overstegen zijn. In het laatste geval spreekt men ook wel van zuiver bewustzijn of zuiver gewaarzijn (eng: pure awareness).

De beoefening van mindfulness wordt op basis van het werk van Jon Kabat-Zinn sinds 1979 toegepast in Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) en door het werk van Segal, Williams en Teasdale, op basis van MBSR, in Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) . Hierbij worden mindfulness-oefeningen toegepast bij angst, depressie, slaapstoornissen, paniekstoornissen, dwangstoornissen en eetstoornissen.

Marsha Linehan, een Amerikaanse professor in de psychologie, heeft de zogenaamde Dialectical behavior therapy (DBT) ontwikkeld waarbij o.a. mindfulness oefeningen toegepast worden bij borderline persoonlijkheidsstoornis.

Acceptance and commitment therapy (ACT), is een therapie die ontwikkeld is door Steven Hayes en maakt o.a. gebruik van mindfulness oefeningen. ACT wordt toegepast bij angst, depressie, psychose, trauma, werkgerelateerde problematiek, verslaving en chronische pijn.

Naast bovenstaande therapieën kan mindfulness ook toegepast worden bij andere therapieën. Zo kan bij kunstzinnige therapie het schilderen gecombineerd worden met mindfulness oefeningen.

Zie voor meer informatie o.a. de boeken Leven in evenwicht, Verborgen Vrijheid en Open Bewustzijn van Tarthang Tulku; Adem is bewustzijn en Leven in aandacht van Thich Nhat Hahn; Het pad is het doel van Chögyam Trungpa en Handboek meditatief ontspannen van Jon Kabat-Zinn.

Presentatie over Mindfulness inclusief een geleide meditatie-oefening door Jon Kabat-Zinn bij Google.

Presentatie over Mindfulness stress reduction and healing door Jon Kabat-Zinn bij Google.

Nieuws

Mindfulness kan mogelijk helpen om slechte eetgewoontes te doorbreken

Twee op de vijf Nederlanders wil iets aan hun eetpatroon veranderen. Maar tegelijkertijd vindt ook twee op de vijf mensen het moeilijk om eetgewoontes te doorbreken. Onderzoeker Lieneke Janssen bekeek of een mindfulnesstraining aangrijpt op slechte eetgewoontes. Mindful eten blijkt effect te hebben op beloningsprocessen in het brein.

 

 

Hyperactiviteit lijkt gevolg van gebrek aan focus

ADHD is een combinatie van je moeilijk kunnen focussen en druk en impulsief gedrag. De hyperactiviteit lijkt het gevolg van het niet goed kunnen richten van aandacht, en niet andersom. Dat blijkt uit onderzoek van het Radboudumc. Het lijkt een aanwijzing dat de aanpak van ADHD zich beter op het aandachtstekort dan op de hyperactiviteit kan richten.

 

 

'Yoga en meditatie helpt bij geheugenproblemen'

Rust en flexibiliteit zijn mogelijk niet de meest waardevolle voordelen van yoga en meditatie. Het lijkt erop dat het helpt om de cognitieve en emotionele problemen die vaak vooraf gaan aan de ziekte van Alzheimer en dementie te verminderen.

 

 

Mindfulness effectief bij preventie terugkerende depressie

en mindfulnesstraining kan helpen om een terugkerende depressie te voorkomen. Dat blijkt uit de grootste meta-analyse tot nu toe naar het effect van Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT).

 

 

Mindful eten verlaagt mogelijk risico op diabetes

Eten met aandacht zorgt niet alleen voor gezonde eetkeuzes, maar verkleint mogelijk ook het risico op diabetes en hart- en vaatziekten. Tot die conclusie komen onderzoekers van de University of California, San Francisco.

 

 

Mindfulness ook effectief bij actuele depressie

Een mindfulnesstherapie kan patiënten met een actuele depressie helpen in het verminderen van hun klachten. Dit blijkt uit het promotie-onderzoek van Joël van Aalderen van het Radboudumc. Hij onderzocht voor het eerst de effecten van mindfulness bij een actuele depressie.

 

 

'Pijnstillende werking van meditatie is geen placebo-effect'

De pijnstillende werking van meditatie is waarschijnlijk geen placebo-effect.

Proefpersonen kunnen pijnprikkels met 27 procent verzachten door te mediteren volgens de zogenoemde mindfulness-methode.

 
Bron: Nu.nl   13-11-2015  link naar artikel

 

Mindfulnesstherapie veelbelovend bij depressies

Een therapie die gebaseerd is op mindfulness lijkt een veelbelovende behandelmethode voor patiënten met terugkerende depressies. Dat blijkt uit een onderzoek dat gepubliceerd is in The Lancet.

 

 

Mindfulness kan helpen bij slaapproblemen

Een cursus mindfulness helpt beter tegen slaapproblemen bij senioren dan informatie over een goede slaaphygiëne. Dat blijkt uit een onderzoek van de University of Southern California.

 

 

Mindfulness helpt sombere diabetici

Op mindfulness gebaseerde cognitieve therapie is een effectieve interventie voor mensen met diabetes die last hebben van emotionele klachten. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Jenny van Son, waarop ze op 16 mei 2014 promoveert aan Tilburg University.

 

 

Meditatie verlicht depressieve klachten

Dagelijks 30 minuten mediteren kan de symptomen van een depressie of angststoornis verminderen. Dat stellen onderzoekers van de John Hopkins University.

"Er zijn veel mensen die mediteren, maar het wordt nooit als medische therapie gebruikt", vertelt hoofdonderzoeker Madhav Goyal. "Ons onderzoek laat echter zien dat meditatie net zo goed bepaalde spannings- of depressieve klachten kan verminderen als antidepressiva. Dit geldt niet voor mensen met ernstige klachten."

 

 

Mindfulness helpt bij chronische klachten

Mindfulnesstraining heeft een positief effect op de psychische gezondheid van mensen met langdurig onverklaarde fysieke klachten. Dat blijkt uit onderzoek van Hiske van Ravesteijn van het UMC St Radboud.

 

 

Mindfulness verlaagt bloeddruk

Uit onderzoek van psycholoog dr. Ivan Nyklicek en collega's van Tilburg University blijkt dat mindfulness niet alleen leidt tot minder stress bij de deelnemers, maar ook zorgt voor een lagere bloeddruk voor en tijdens het uitvoeren van stressvolle taken.

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Health Psychology.

 

 

Meditatie brengt een mens de benodigde portie fatsoen bij

Voor een oudere vrouw opstaan in de trein? Waarom zou u wanneer zelfs jongere, fittere mensen dit niet doen. Gauw richt u uw blik op uw boek of op uw telefoon om door de lege inbox te scrollen: doen alsof u niets gezien heeft. Wanneer u mediteert zou u wel opstaan, dat blijkt uit nieuw onderzoek.

 

 

Bij concentratie moeten hersengebieden samenwerken

Om goed te functioneren moet je je kunnen concentreren op wat je aan het doen bent, maar ook je aandacht daarvan losmaken indien nodig. Uit onderzoek van Martine van Schouwenburg van de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat twee hersengebieden moeten samenwerken om een optimale balans tussen deze twee functies te bewaren.

 

 

Mediteren vermindert gevoel van eenzaamheid

Mensen die zich eenzaam voelen, doen er wellicht goed aan om te gaan mediteren (Mindfulness Based Stress Reduction). Dat vermindert namelijk het gevoel van eenzaamheid en dus ook de kans op aandoeningen die (mede) door eenzaamheid veroorzaakt worden. Dat schrijven onderzoekers van de universiteit van Californië, Los Angeles in het blad Brain, Behavior and Immunity.

 

 

Mindfulness voorkomt terugkeren depressie

Mindfulness kan bij mensen met terugkerende depressies een terugval voorkomen. Ook tijdens een bestaande depressie vermindert het de symptomen.

 
Bron: Nu.nl   07-10-2011  link naar artikel

 

Mindfulness vermindert klachten PDS

Patiënten met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) kunnen baat hebben bij een combinatie van mindfulness training en yoga. Dat suggereert een kleine klinische studie. Aan de studie werkten 75 vrouwen met het Prikkelbare Darm Syndroom mee.

 

 

Mindfulness helpt tegen opvliegers

Vrouwen die regelmatig last hebben van opvliegers kunnen baat hebben bij lessen in mindfulness. Dat blijkt uit een nieuwe Amerikaanse studie.

 

 

Stress onder controle via ademhaling

Het is mogelijk om je eigen stressniveau onder controle te krijgen met behulp van een regelmatige ademhaling, met een positieve uitwerking op hart en hersenfuncties. Neuropsycholoog Jolant van den Haspel heeft in haar afstudeeronderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen aangetoond dat stressbeheersing bij moeders van kinderen met aandacht- en gedragsproblemen via ademhaling heel goed werkt.

 

Mindfulness wordt beoefend in onderstaande plaatsen.

Klik op een provincie- of plaatsnaam of de informatie-icoontjes erachter voor een praktijkoverzicht.